Tarixdə ilk dəfə iki qadın kosmonavt açıq fəzaya çıxıb [AZ]
Tarixdə ilk dəfə iki qadın – ABŞ kosmonavtları Kristina Kuk və Cessika Meir cümə günü Beynəlxalq Kosmik Stansiyadan (BKS) açıq fəzaya çıxıb.
Xəbər verilir ki, bu barədə NASA-nın yaydığı məlumatda bildirilib.
Qadın kosmonavtlar stansiyanın istismarını başa vurmuş detallarını – günəş batareyalarını dəyişəcəklər. Əməliyyatın ən azı 6 saat yarım davam edəcəyi gözlənilir.
Qeyd edək ki, sözügedən batareyaların istismar müddəti 10 ildir.
Xatırladaq ki, kosmosda yerləşdirilmiş BKS-da NASA-nın müxtəlif millətlərdən olan kosmonavtları növbəli şəkildə tədqiqatlar aparır.
Mənbə: interfax & Global News
Saytın məlumatlarından istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir
- Published in weUniverse
Marsa səfər insanları qocaldacaq [AZ]
Marsa uçuş kosmik missiyanın hər bir ekipaj üzvünü radiasiya ilə təmasa görə 2,5 il qocaldacaq.
Oxu.Az xəbər verir ki, bu haqda “RİA Novosti” Mosvkada keçirilən Aviakosmik və Ekoloji Tibb adlı konfransın hesabatına istinadən məlumat yayıb.
“Marsa uzun sürən (üç ilə qədər) uçuş zamanı və uçuşdan sonra maksimum günəş aktivliyi şəraitində müxtəlif qalınlıqlı radiasiyadan qoruyan alüminium “sığınacaqda” olan kosmonavtların üzləşəcəyi ümumi radiasiya riski hesablanıb.
Sadə şar formalı kosmik aparat və onun içində olan insan bədənini imitasiya edən fantom model əsasında aparılan hesablamalara görə, Marsa iki il müddətli uçuş və geri dönüş zamanı hər bir ekspedisiya üzvü üçün radiasiya riski yaşdan asılı olmayaraq 7,5 faiz təşkil edəcək. Bu isə kosmonavtların ömrünün orta hesabla 2,5 il qısalmasına yol açacaq”, – deyə sənəddə bildirilir.
Mənbə: oxu.az
Saytın məlumatlarından istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir!
- Published in weUniverse
10 minlərlə göy cisimləri yer planetinə gələ bilər – Şamaxı Rəsədxanası – FOTO [AZ]
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında səma aydın olduğu müddətdə hər gün müşahidə prosesi aparılır. Astronomlar rəsədxanada keçmişdən gələn işığı öyrənirlər, milyon il bundan qabaqkı işığı öyrənə-öyrənə gələcəyin elmini qururlar.
Yer kürəsində azot gübrəsini ilk dəfə astronomlar tapıb. Almazların qrafitdən əmələgəlməsi prosesini də metereoritin yerə düşməsi nəticəsində astronomlar öyrəniblər. Faktxeber.com məlumat verir ki, “Report”un əməkdaşları Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında olub. Elm ocağından hazırlanan reportajı təqdim edirik.
Biz Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasına çatanda axşam idi. Öyrəndik ki, hava aydın olduğu üçün 2 metrlik teleskopda səma cismlərinin müşahidəsinə hazırlıq prosesi gedir. Rəsədxananın 5 km uzaqlığına qədər heç bir yaşayış yeri və obyektin olmaması səbəbindən səmanın möhtəşəm görüntüsü adamı heyran edirdi. Ulduzlar, bürclər, planetlər və süd yolu sanki toxuna biləcəyin qədər yaxın idi. Qeyd edək ki, 2 metrlik teleskopun güzgüsünün çəkisi 3.5, özünün çəkisi 85, hərəkət edən gümbəzinin çəkisi 200 tondur, turbanın uzunluğu, foks məsafəsi isə 9 metrdir. Bu teleskop rəsədxanaya 1964-cü ildə gətirilib.
Ulduzların “qan analizi”
Burada 4 nəfərlik heyət (texnik, elmi işçi, 2 yardımçı mühəndis) qalaktikaları müşahidə edirdi. Müşahidə prosesi ulduzların parlaqlığından asılıdır, yəni ulduz parlaq olanda proses bir neçə dəqiqə, parlaqlıq az olanda bir saata qədər də çəkə bilir. Öyrəndik ki, göy cisimləri yerə düşmədən də onun tərkibini öyrənmək mümkündür. Belə ki, müşahidə zamanı obyektin “spektr”i alınır, yəni müşahidə olunan obyektin işığı teleskopun qəbuledicisinin üzərinə düşür və həmin işıq rənglərə bölünür, alınan spektr xüsusi kompyuterdə xüsusi proqram vasitəsilə analiz edilir. Bu analizin nəticəsinə əsasən, qalaktikada hansı fiziki dəyişiklər getdiyini demək olur. Məsələn, qalaktikanın fırlanma sürətini, həmin qalaktikada hansısa partlayışın baş verib verməməsi, bizim qalaktikadan uzaqlaşma sürəti təyin oluna bilir. Xülasə, ancaq işıq vasitəsilə səma cismi haqqında bir çox məlumat almaq olar, necə ki, insan orqanizmi haqqında məlumatların çoxunu qan analizi vasitəsilə əldə olunur. Yeri gəlmişkən, rəsədxanaya kənardan baxmaq da maraqlıdır: kupon (gümbəz) açılır, teleskop hərəkət edir.
Bəxti gətirməyənlər
Rəsədxanada səma cisimlərini müşahidə etmək üçün işçilərin qrafiki qurulur. Müşahidə üçün isə hava yaxşı olmalıdır, əks halda işləmək olmur. Əgər işçi havanın tutqun olması səbəbindən işləyə bilmirsə, bu, ona əməlli-başlı problem yaradır. Çünki plandan kənara çıxmaq olmur.
İnsan gözündən 110 min dəfə çox işıq toplayan teleskop
Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasında 6 teleskop var, onların ən böyüyü 2 metr, ən kiçiyi 35 sm-dir. Hərəsinin özünəməxsus təyinatı var, böyük teleskop daha çox işıq toplayır. İnsan gözünün linzasının diametri 6 mm-dir, 2 metrlik teleskop insan gözündən 110 min dəfə çox işıq toplayır. Teleskop nə qədər böyük olsa kainatın daha ucqar yerlərində olan qalaktikaları görmək olur. Hazırda dünyada 8-10 metrlik teleskoplar var, hətta ingilislər və hindlilər 42 metrlik teleskop qurulması üzərində işləyirlər. Qeyd edək ki, Şamaxı rəsədxanasında teleskopa xidmət edən xüsusi qrup var, çünki texnikaya daim nəzarət olunmalıdır.
Ulduzlar yanmır və yerə düşmür…
Bəzən səmaya baxanda hansısa obyektin yanaraq aşağı endiyini görüb “aaa, ulduz düşdü” deyirik… Amma rəsədxanada öyrəndik ki, “insan vəfat edəndə onun ulduzu da sönür”, “göydən ulduz düşdü” kimi fikirlər yanlışdır, rəvayətdir. Belə bir reallıq yoxdur. Əslində ulduzların hərəkəti çox zəif olur, bəlkə min il ərzində onun yerini dəyişdiyi hiss oluna bilər, ya yox… Bizim gördüklərimiz isə kometlərdir, onlar Yer atmosferinə daxil olanda sürtünmə nəticəsində yanmağa başlayır, kiçiklər səmada yanıb yoxa çıxır, böyüklər isə bəzən gəlib yerə düşür. Kometlər Yer səthinə düşənlər müəyyən təhlükə törədə də bilər.
Göydə tam yanan cisimlər “meteor”, müəyyən hissəsi Yer səthinə düşənlər isə “meteorit” adlanır.
Bir gecə ərzində 10 minlərlə xırda göy cisimləri Yer planetinə gələ bilər.
Bir gecə ərzində 10 minlərlə xırda göy cisimləri Yer planetinə gələ bilər, onların sürəti bir saniyədə 5 min km-dən, 70 min km-ə qədər olur. Yəni həmin cisimlər bir saniyəyə Bakı şəhərinin yarısını qət edir.
Yupiter və Saturn kimi böyük planetlər Yer kürəsini böyük təhlükələrdən (komet, astereoritdən) qoruyur, onlar olmasa səma cisimləri Yer kürəsinə ciddi ziyan vurar.
Günəşdə partlayış olanda yer kürəsində ölümlərin sayı artır.
Günəşdə sentyabrın 6-da son 12 ilin ən güclü partlayışı olub. Günəşdəki həmin partlayış zamanı atılan maddənin sürəti saniyədə 1 200 km qeydə alınıb. Günəşdən atılan maddə bir sutkaya Yer kürəsinə çatıb, Yerin maqnit sahəsini deformasiya eləyərək planetimizdə müəyyən problemlər yaradıb.
Müsahibimiz, rəsədxananın direktor müavini Xıdır Mikayılov bildirdi ki, partlayış nəticəsində kommunikasiya xətlərinə zərər dəyməsə də, həmin gün Yer kürəsində ölümlərin sayı artıb.

Mənbə: faktxeber.com
Saytın məlumatlarından istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir!
- Published in News of Azerbaijan, weNews, weUniverse
Marsda Morz əlifbası ilə məktub tapılıb [AZ]
NASA-nın mütəxəsisləri Marsın qumları üzərində Morz əlifbası ilə yazılmış bir neçə hərifə rast gəliblər.
Bildirilir ki, bu barədə “HIRISE” saytı məlumat yayıb.
Yazılmış hərifin şifrə edilməsi “Reconnaissance Orbiter” planetlərarası avtomatik stansiyası üçün quraşdırılan kameranın köməyi ilə mümkün olub.
Planetlər üzrə mütəxəsis Veronika Brey yazını şifrə edərək bu cümlələri qurub: “NEE NED ZB 6TNN DEIDEDH SIEFI EBEEE SSIEI ESEE SEEE!!”
Nöqtə və tire, tətbiq olunan Morz əlifbasına Marsın səthində əvvəllər də rast gəlinib, lakin bir qədər cənubda Şimal qütbü üzərində yerləşən qum təpədə bu yazılar daha aydın şəkildə özünü göstərir.
Mənbə: weislam.Az / Maide.Az
Saytın məlumatlarından istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir!
- Published in weNews, weUniverse
Şamaxı Rəsədxanası: Günəşin səthində ləkələr yaranıb [AZ]
Bir neçə gün əvvələdək günəşin səthində ləkələr müşahidə olunmayıb. Artıq bu ləkələr yaranmağa başlayıb və onların sayı hazırda 23-ə bərabərdir. Bəzi hallarda Günəş ləkələrinin yaxınlığında alışma və bundan sonra plazma kütləsinin atılması halları qeydə alınır.
E.Babayev deyib: “Günəşlə yer arasındakı məsafə 150 milyon kilometrə yaxındır. Plazma kütlələrinin yerə çatması üçün vaxt lazımdır. Normal halda bu, üç günə, ən yüksək sürətdə isə 17-19 saata yerə gəlib çata bilər. Bu vaxtın kifayət qədər böyük olması imkan verir ki, texnoloji və bioloji sistemlər üçün qabaqlayıcı tədbirlər görülsün”.
Mənbə: AzərTAc
Saytın məlumatlarından istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir!
- Published in weNews, weUniverse
Meteoritlərə diqqət! [AZ]
Yaxın günlərdə Yer kürəsi böyük təhlükədən sovuşdu. Belə ki, bu təhlükə planetimizin yaxınlığından keçməyib onunla toqquşsaydı, bəlkə də, siz indi bu sətirləri oxuya bilməyəcəkdiniz. Alimlərin bildirdiyinə görə, diametri təxminən 100 metr olan meteorit 8 mart 2002-ci ildə Yer kürəsinə çox yaxın məsafədən keçdi.
“New Scientist” elmi jurnalının internet saytında yerləşdirilən xəbərdə meteoritin Yerlə Ay arasındakı məsafənin 1.2 misli qədər planetimizə yaxınlaşdığı bildirildi. Bu məsafə təxminən 450 000 km-ə bərabərdir. Aranızda “o qədər də yaxın keçməyib” deyə düşünənlər ola bilər, ancaq qalaktikalararası məsafələrin milyonlarla işıq ili ilə hesablandığını nəzərə alsaq, meteoritlə Yer arasındakı bu məsafənin ucsuz-bucaqsız kainat üçün olduqca kiçik rəqəm olduğunu daha yaxşı dərk edərik.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, “2002 EM7” adlandırılan bu meteorit Yerin yaxınlığından 8 mart 2002-ci il tarixində keçməsinə baxmayaraq, alimlər bu təhlükədən yalnız 12 martda xəbərdar oldular. Meteorit ilk dəfə Amerikanın məşhur Massaçusset Texnoloji İnstitutunun (MTU) Linkoln laboratoriyası tərəfindən 4 günlük gecikmə ilə müəyyən edildi. Alimlər meteoritin belə gec müəyyən edilməsinin səbəbini onun günəşə çox yaxın məsafədən (87 milyon kilometr) keçməsi ilə izah etdilər.
Məhz bu cəhət alimləri aşağıdakı çarəsiz etirafa sürükləyir:
Kor bölgə təhlükəsi
“Əvvəlcədən orbitini müəyyən edə bilmədiyimiz meteorit “kor bölgədən” Yer istiqamətində hərəkət edərsə və toqquşma təhlükəsi yaradarsa, xəbərdarlıqlarımız artıq heç bir əhəmiyyət daşımayacaq”. Kosmos boşluğunda hərəkət edən milyonlarla kometa, meteorit kimi göy cisimləri Yer planeti üçün ciddi təhlükə mənbəyidir. Bunlardan yalnız biri Yerlə toqquşarsa, bütün bəşəriyyət məhv ola bilər.
Planetimizə hər hansı meteorit çırpılarsa, baş verə bilən dəhşətli hadisələr üzərində düşünək.
Aparılan tədqiqatlar nəticəsində alimlər milyonlarla il əvvəl yaşamış nəhəng dinozavrların nəsillərinin tükənməsinə 65 milyon il əvvəl baş vermiş meteorit yağışının səbəb olduğunu düşünürlər. Nəhəng və güclü canlılar olan dinozavrları Yer üzündən silən bu dəhşətli hadisə dünyamızda baş vermiş ilk və son meteorit yağışı deyildi.
Elm adamları 1908-ci ildə Sibirin Tunquska bölgəsinə düşən və toqquşma nəticəsində böyük partlayışla 2000 km² sahədəki canlı aləmi məhv edən meteoriti xatırladaraq bildirdilər ki, 2002-ci ilin mart ayında Yerin yaxınlığından keçən “2002 EM7” meteoriti Tunquskaya düşən meteoritdən daha da böyükdür.
Dörd saatlıq meteorit yağışı
13 noyabr 1833-cü il tarixində Şərqi Amerikada baş verən və gecə saat 03:00 radələrində başlayan meteorit yağışı təqribən 4 saat davam etdi və səmadan gələn atəş topları sürətlə Yerə çırpılaraq, gecəni gündüzə çevirdi. Düşdükləri yerdə bataqlıqları buxarlandırır, ağacları külə çevirirdilər. Bu dəhşətli anların şahidi olan Elder Samuel Rogers faciə zamanı insanların ALLAH’a necə dua etdiklərini öz məqaləsində belə ifadə edir:
“Bəziləri həqiqətən qiyamət gününün gəlib çatdığını düşünürdü. Peşmançılıq hissi ilə diz çökərək günahlarını etiraf edir və ALLAH`dan mərhəmət diləyirdilər.” (http://science.nasa.gov/newhome/headlines/ast22jun99_2.htm)
Günəşin ətrafında müəyyən orbit üzrə hərəkət edən kometlər də Yer üçün ciddi təhlükə mənbəyidirlər. Bu kometlerdən biri olan Temple-Turtle kometinin kosmosda böyük buz və qaz kütlələri ilə hərəkəti zamanı Yer kürəsi bu buludun içinə daxil olur və nəticədə 1966-cı ilə damğasını vurmuş unudulmaz meteorit yağışı baş verir. Milyonlarla kilometr uzunluğu və 35 000 kilometr eni olduğu fərz edilən bulud topasına daxil olan kimi Yer kürəsi atəş toplarının hücumuna məruz qalır. Alimlərin hesablamalarına görə, sıx bulud topasının içindən keçərkən, saatda 100 mindən çox meteorit Yerə çırpılır (Harun Yəhya, Kainatın Yaradılışı).
Böyük təəccüb doğuran bu rəqəmlər kainatı yoxdan yaradan ALLAH`ın sərhədsiz gücünü bir daha sübut edir. Bu rəqəmlər üzərində düşündükcə, dünyəvi mənfəətlərin nə qədər kiçik və mənasız olduğunu dərk edirik. Əslində, insan kainatda bir qum dənəsi qədər belə yer tutmur. Buna görə, hər insan ALLAH qarşısındakı acizliyini bilməli və dərhal keçmiş günahlarına görə ALLAH’a tövbə edib, Ona sığınmalıdır.
Bu meteoritin sizin yaşadığınız ölkəyə, şəhərə və hətta sizin mənzilinizə düşməməyi üçün heç bir səbəb yoxdur. Şübhəsiz, ölüm hər canlının dadacağı və bizə çox yaxın olan danılmaz həqiqətdir. Hər hansı bir meteorit, xəstəlik və ya başqa səbəblər həyatımıza son qoya bilər. Heç kim bir neçə dəqiqə sonra yaşayacağına zəmanət verə bilməz. Ölümdən qurtuluşun mümkün olmadığı, hər insanın bir gün mütləq Rəbbimizə döndəriləcəyi Quranda belə bildirilir:
“Harada olursunuzsa olun, ölüm sizi haqlayacaq. Hətta yüksək qalalarda olsanız belə…” (Nisa surəsi, 78)
Bütün Yer kürəsi nəzarət altındadır
Əlbəttə ki, Yerə bu qədər yaxın məsafədən keçən meteoritlər də, bütün kainat kimi ALLAH’ın sonsuz iradəsi və nəzarəti altındadır. Hökm və hikmət sahibi olan ALLAH göylərdə və Yerdə baş verən bütün hadisələri məqsədsiz yaratmadığını Quranda belə bildirir:
“Biz Yeri, göyü və onların arasında olanları əyləncə üçün yaratmamışıq” (Ənbiya surəsi, 16)
Hər an kosmosdan gələn ciddi təhlükələr əhatəsində Yer kürəsinin meteoritlərindən və ya hər hansı başqa təhlükələrdən qorunması ALLAH’ın ayələrinin təcəllisidir. Məlumdur ki, göy cisimləri başqa planetlərlə toqquşduqda, məsələn, Ayın səthinə çırpıldıqda nəhəng kraterlər yaradır. Lakin Yeri əhatə edən atmosfer təbəqəsi planetimizə yaxınlaşan meteoritləri oksigen qazı sayəsində sürtünməklə alovlanmasını və Yerə çatana qədər böyük kütlə itkilərinə məruz qalmasını təmin edir. Qeyd edək ki, biz fərqində olmasaq da, atmosferə vaxtaşırı meteoritlər daxil olur, ancaq Yerə çatana qədər əriyirlər. ALLAH sonsuz şəfqət sahibidir, hər şey Onun nəzarəti altındadır. Quranda ALLAH’ın insanları hər an qoruduğu Ənbiya surəsinin 32-ci ayəsində belə xəbər verilir:
“Göyü mühafizə olunan bir tavan etdik. Onlar isə oradakı dəlillərimizdən üz çevirirlər.”
Ənbiya Surəsi 32-ci ayə
Saytın məlumatlarında istifadə edərkən link ilə istinad mütləq vacibdir!
- Published in weIslam, weUniverse
NASA: Marsda su var
Sentyabrın 28-də NASA alimləri Marsda suyun olduğunu bəyan ediblər. Amerika kosmik agentliyi əməkdaşlarının sözlərinə görə, “qırmızı planetdə” mütamadi olaraq əmələ gələn axınlar su ilə əmələ gələ bilər.
Mənbəə: azadlıq.info
- Published in weScience






